احمدرضا تمدن، تحلیلگر مسائل اروپا و آمریکا/ سیدمحمد کاظمی، تحلیلگر مسائل حوزه آمریکای شمالی- از سال‌های دور، رقابت‌های انتخاباتی در آمریکا همراه با شور و شوقی خاص، مردم آمریکا را مجذوب خود می‌کرد و عمدتاً طرفداران دو حزبِ جمهوری‌خواه و دموکرات با برنامه‌های متنوع در صحنه کارزار انتخابات حاضر می‌شدند. دراین‌میان، رسانه ها نیز تلاش می‌کردند تا سر حد امکان تمام زوایا و ابعاد رقابت‌های انتخاباتی و حواشی آن را پوشش دهند.

در سال ۲۰۰۸، پس از آن‌که جورج دابلیو بوش مردم آمریکا را درگیر جنگ‌هایی پرهزینه همراه با تلفات انسانی بالا به‌خصوص در خاورمیانه کرده بود، مردم آمریکا تمایل به انتخاب فردی داشتند که از رویکرد جنگ‌طلبانه دست برداشته و میز مذاکرات را در حل‌و‌فصل چالش‌های پیشِ رو بر گزینه نظامی ترجیح دهد و از این گذشته، راه‌حلی برای برون‌رفت از باتلاقی که ماشین جنگی آمریکا گرفتار آن شده بود بیابد.

درمیان نامزدهای انتخاباتی، جان مک‌کین از حزب جمهوری‌خواه با دیدگاهی نزدیک به جورج بوش، از شانش قابل‌توجهی برای پیروزی در انتخابات و تصدی پست ریاست‌جمهوری برخوردار نبود و با فاصله‌ای چشمگیر تنها با ۱۷۳ رأی الکترال از ۵۳۸ رأی، انتخابات را به اوباما واگذار کرد و اوباما توانست با ۳۶۵ رأی پیروز نهایی انتخاباتی شود که قرار بود مردم آمریکا را از باتلاقی که بی‌شباهت به مخمصه ویتنام نبود نجات دهد.

اوباما در نگاه مردم آمریکا، فردی بسیار خوش‌سخن و منطقی به‌نظر می‌رسید. در ژانویه ۲۰۰۹، در ابتدای دوره ریاست‌جمهوری خود با کسب ۶۹ درصد رضایت مردمی در نظرسنجی مؤسسه گالوپ[۱] نشان داد مردم آمریکا از انتخابی که داشته‌اند راضی هستند و به مسیری که وی درپیش گرفته است اطمینان دارند. باراک اوباما دارای مدرک تحصیلی دکتری حقوق از دانشگاه هاروارد بود و شاید به‌همین‌سبب بود که عمدتاً تلاش خود را به رفع موانع ازطریق گفتگو و نه از راه سخت متمرکز کرده بود. محبوبیت اوباما هنگام ترک کاخ سفید ۵۷ درصد [۲] بود که نرخی قابل‌توجه در بین دیگر رؤسای‌جمهور به‌حساب می‌آید.

با پایان یافتن ریاست‌جمهوری اوباما، مردم آمریکا با پدیده‌ای جدید به نام هیلاری کلینتون روبه‌رو شدند. تصدی ریاست‌جمهوری برای یک زن اتفاقی بی‌سابقه در تاریخ آمریکا به‌شمار می‌رفت. ازسوی‌دیگر، جمهوری‌خواهان با حمایت از فردی به نام دونالد ترامپ پا به عرصه انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۲۰۱۶ گذاشتند.

رسانه‌ها نقش مهمی در پیروزی ترامپ داشتند، رسانه‌ای به نام فاکس‌نیوز که با ایجاد حس تنفر نسبت‌به رقیب این نامزد انتخاباتی توانست نقش مؤثری در انتخاب دونالد ترامپ به عنوان چهل‌و‌پنجمین رئیس‌جمهور آمریکا داشته باشد.

مردم آمریکا با سبک شبکه‌های خبری قدیمی و معتبری چون سی‌ان‌ان و رویترز آشنا بودند، اما فاکس‌نیوز رسانه‌ای بود که با شور و شوقی عجیب به تخریب رقبا در ذهن مخاطب می‌پرداخت. تا پیش از ظهور رسانه‌ای مانند فاکس‌نیوز با مدیریت روپرت مرداک در سال ۱۹۹۶، شبکه‌های خبری آمریکا اخبار را به‌شکلی عامه‌پسند برای تمامی افراد یک خانواده تهیه می‌کردند و به‌نوعی به‌دنبال جذب حداکثری مخاطب بودند تا علاوه‌بر جذب سهم بیشتری از مخاطبان، از رهگذر تبلیغات درآمدی هم داشته باشند، اما برخلاف این جریان، فاکس‌نیوز در سیر تکامل خود بیش از هرچیز بر کانالیزه کردن مخاطبین خود تمرکز کرد. این بنگاه خبری، تلاش خود را بر جذب همه افکار سیاسی متمرکز نکرد، بلکه سعی داشت همان افکار محافظه‌کار در طیف جمهوری‌خواه را بیش از پیش پررنگ کرده و آن‌ها را در حلقه مخاطبین خاص خود جای دهد. رسانه‌های رقیب هم به‌منظور این‌که از این رقابت جا نمانند و مخاطبان خود را از دست ندهند، این روند یعنی ایجاد تنفر نسبت‌به رقیب را در دستورکار خود قرار دادند. برای نمونه، قبل و پس از انتخاب دونالد ترامپ به‌عنوان رئیس‌جمهور آمریکا در سال ۲۰۱۶، رسانه‌های دموکرات به‌شکل بی‌سابقه‌ای تمام تلاش خود را برای تخریب چهره ترامپ انجام دادند و گرفتار دور باطل تنفری شدند که رسانه‌ای چون فاکس‌نیوز از سال‌ها پیش آن را کلید زده بود. درحقیقت، رسانه‌های دموکرات با تمام قوا، دست به تخریب گسترده و اتهام‌زنی علیه وی زدند و پازل نفرت‌پراکنی سیاسی میان مردم را ازسوی هر دو حزب کامل کردند.

متأسفانه آن‌چه فاکس‌نیوز بنیان گذاشت، به روندی عادی و جاری در رسانه‌‌های آمریکایی تبدیل شد. امروز رسانه‌های آمریکایی برای بقای خود و حفظ مردم در این تجارت پُرسود بیش از هر زمان دیگری دست به ایجاد تنفر و تشدید سوگیری‌های افراطی درمیان طرفداران احزاب سیاسی می‌زنند. عادی شدن این وضعیت، کار را به‌جایی رسانده است که در‌حال‌حاضر تنفر در قلب و مغز مردم آمریکا و طرفداران دو حزب ریشه دوانده است، به‌گونه‌ای که شکاف موجود که تا اندازه بسیار آن را در جریان انتخابات بایدن نیز شاهد بودیم، می‌تواند در آینده به یک معضل اساسی در جامعه آمریکا تبدیل شود و آینده حاکمان آن را به‌خطر اندازد.

[۱] https://news.gallup.com/poll/116479/barack-obama-presidential-job-approval.aspx

[۲] https://news.gallup.com/poll/116479/barack-obama-presidential-job-approval.aspx

تحلیل‌گران محترم می‌توانند یادداشت‌های خود را به آدرس ایمیل فرهنگ دیپلماسی (info@farhangdiplomacy.com) ارسال کنند.