گردشگری ماجراجویانهمفهومی بسیار گسترده است و سطح و درجه‌های مختلفی دارد؛ از پریدن با لباس بال‌دار از ارتفاع (Wingsuit) و اسکی روی برف‌های نکوبیده تا نوشیدن چای کنار آتش در کویر جزو گردشگری ماجراجویانه محسوب می‌شود و تعاریف خاص خود را دارد. در این زمینه، پژوهش‌های زیادی شده و تعاریف مختلفی هم وجود دارد. برخی به خطرناک بودن و بعضی هم بر دور از دسترس و غیرعادی بودن این تجربه‌ها به‌عنوان فصل مشترک همه آن‌ها تأکید دارند، اما بنا به تعریف انجمن جهانی گردشگری ماجراجویانه (ATTA)، «گردشگری ماجراجویانه، گونه‌ای از گردشگری شامل اکتشاف یا سفر با احتمال خطر (ریسک) پذیرفته شده (و احتمالا واقعی) است و نیاز به مهارت‌های مخصوص و فعالیت جسمی دارد.» گردشگری ماجراجویانه، به هر گونه‌ از گردشگری گفته می‌شود که دو مورد از سه مورد فعالیت جسمی، تبادل یا تعامل فرهنگی و سر و کار داشتن با طبیعت را در خود داشته باشد. در این تعریف تاکیده شده که فرد در گردشگری ماجراجویانه برای اکتشاف به دل طبیعت می‌رود، در حالی که از وجود ریسک پذیرفته شده و احتمال خطر آگاه است و بی‌تردید وقتی در فعالیت‌های ماجراجویانه شرکت می‌کند باید آمادگی جسمی و مهارت کافی برای آن فعالیت را داشته باشد.

گردشگری ماجراجویانه بر اساس سطح ریسک به دو دسته راحت (Soft) و سخت (Hard) تقسیم می‌شود، در گردشگری ماجراجویانه راحت (Soft Adventure) میزان خطرپذیری پایین است و هر فردی می‌تواند در آن شرکت کند و همه علاقه‌مندان می‌توانند در این نوع گردشگری شرکت کنند؛ اما گردشگری ماجراجویانه سخت (Hard Adventure) فعالیت‌های تخصصی و حرفه‌ای است که مهارت و تجهیزات خود را می‌طلبد، مدت زمان حضور در طبیعت بیشتر است، و معمولاً در محیط دوردست انجام می‌شود و فقط افراد حرفه‌ای می‌توانند در آن شرکت کنند.

در «گردشگری ماجراجویانه» هنوز در ابتدای راه هستیم

تنوع طبیعی شگفت‌انگیز ایران باعث شده بتوان شاخه‌های متنوع گردشگری ماجراجویانه را در ایران برنامه‌ریزی و اجرا کرد؛ درحالی‌که برخی کشورها تنوع طبیعی زیادی ندارند، مثلاً فقط دارای مناطق جنگلی یا کوهستانی یا کویری، دریایی و غیره هستند، اما طبیعت ایران بسیار متنوع است و همین امر، تنوع و گستردگی فعالیت‌های ماجراجویانه و طبیعت‌محور را ایجاد کرده است.

اگر چه جاذبه‌های فرهنگی ایران بسیار غنی و جذاب است، اما جاذبه‌های طبیعی متنوع‌تر و گسترده‌تری هم داریم؛ بااین‌حال، در گردشگری ماجراجویانه در ابتدای راه قرار داریم و تازه کار هستیم، حتی در بسیاری از شاخه‌ها، هنوز با الفبای آن هم آشنا نشده‌ایم. کشورهای زیادی در گردشگری ماجراجویانه پیشرفت کرده‌اند و سابقه فراوانی دارند؛ گردشگران اروپایی و آمریکایی (کشورهای با درجه توسعه‌یافتگی بیشتر) سالیان زیادی است که به نقاط مختلف جهان سفر می‌کنند، قایق‌سواری در رودخانه‌های خروشان (رفتینگ) حدود ۵۰ سال پیش در آمریکا و حدود ۴۰ پیش در نپال و هند توسط اروپایی‌ها راه‌اندازی شد.

گردشگری ماجراجویانه، یک مقوله بین‌المللی با ویژگی‌ها و استانداردهای خاص خود است که قانون‌گرایی در آن بسیار تعیین‌کننده است. به همین دلیل گردشگری ماجراجویانه در کشورهای اروپایی بسیار توسعه پیدا کرده و میزان حوادث در آنها نسبت به کشورهای آسیایی و آفریقایی بسیار کمتر است.

ایران سرزمینی جذاب، مستعد و جوان برای «گردشگری ماجراجویانه»

با این ظرفیت و تنوع طبیعت، ایران سرزمین نوپا و جوان گردشگری ماجراجویانه (Young_Land_of_Adventure_Travel#) است، سرزمین بسیار جذاب و مستعد برای این نوع از گردشگری، اما جوان است و بسیار جای کار دارد تا به نقطه مطلوب برای گردشگران حرفه‌ای خارجی برسیم. کشور ما به اندازه‌ای برای گردشگران جذاب است که حتی امروز هم با وجود همه‌گیری کرونا، تعداد زیادی گردشگر ماجراجوی خارجی از روش‌های مختلف مثلاً دریافت روادید گردشگری سلامت به ایران آمدند، همین الان هم گروهی در ایران حضور دارند، البته آنها به‌دلیل تبلیغات هدفمند و هوشمندانه جذب نشده‌اند، بلکه بر اساس تحقیق و علاقه شخصی خودشان راهی سرزمین ما شده‌اند.

سفر قایق‌ران‌ها، اسکی‌بازان و کوه‌نوردان حرفه‌ای خارجی در ایران نتیجه تحقیق خودشان بوده است، یا از طریق سایر گردشگران حرفه‌ای‌، علاقه‌مند سفر به ایران شده‌اند، این افراد معمولاً می‌خواهند یا سفری متفاوت داشته باشند یا رکوردی در ایران به نام خود ثبت کند.

باید بپذیریم در جذب گردشگران ماجراجویانه بسیار ضعیف عمل کرده‌ایم، درواقع هیچ‌ کاری نکرده‌ایم، در بازاریابی‌ها فقط جاذبه‌های گردشگری فرهنگی و تاریخی ایران تبلیغ و معرفی شده است، هنوز برای معرفی جاذبه‌های گردشگری ماجراجویانه هیچ کاری انجام نداده‌ایم، حتی جاذبه‌های گردشگری طبیعی ما نیز به گردشگران جهان معرفی نشده است. فقط برخی اوقات در نمایشگاه شاید یکی دو شرکت کارهایی انجام داده باشند که باید گسترده‌تر و هدفمندتر شود.

برای مطالعه ادامه آسیب‌شناسی گردشگری ماجراجویانه به لینک زیر رجوع کنید:

دیپلماسی گردشگری ماجراجویانه نیازمند توجه مسئولان