تیری کویل، پژوهشگر مؤسسه روابط بین‌الملل و راهبردی در فرانسه- در ویدئویی که اخیراً ایران منتشر کرده است به‌نظر می‌رسد آمریکایی‌ها تلاش دارند یک کشتی با پرچم ویتنام را در دریای عمان که حامل سوخت ایران بوده است متوقف کنند، اما نیروهای ایرانی با برخوردی قاطع اجازه نمی‌دهند «راهزنان آمریکایی» وارد عمل شوند. درطرف‌مقابل، جان کربای، سخنگوی پنتاگون وقوع این اتفاق را رد کرده است. ازنظر تیری کویل، استاد دانشگاه و پژوهشگر حوزه ایران، نمی‌توان درمورد صحت وقوع درگیری اخیر ایران و آمریکا در دریای عمان اظهارنظر کرد، اما درک آن با منطق ایرانی «خصومت بنیادین علیه آمریکایی‌ها» قابل فهم است.
از دید کویل، نکات مهم ویدئو حاضر این است که وابستگی ایران به نفت و تلاش برای دور زدن تحریم‌های نفتی، موضوعی راهبردی با اهمیتی زیربنایی برای ایران است. براین‌اساس، ایران از پرچم خارجی استفاده می‌کند. نکته دیگر این است که دولت ایران باور دارد آمریکایی‌ها هیچ جایگاهی در این منطقه ندارند و این منطقه، منطقه حوزه نفوذ ایران است. بنابراین، آتش گشودن بر آمریکایی‌ها را پاسداری از میهن می‌داند.
باید توجه داشت تنش ایران و آمریکا در دریای عمان و خلیج‌فارس چندی پس‌از به ریاست‌جمهوری رسیدن ترامپ در آمریکا آغاز شد. باوجوداین، صرف‌نظر از این‌که درگیری در دریای عمان چه نتیجه‌‌ای خواهد داشت و راهبرد دفاعی یا تهاجمی دو کشور در قبال یکدیگر چه خواهد بود، مسئله مهم حفظ مذاکرات هسته‌ای است که احتمال دارد با این اقدامات با مشکلات جدیدی مواجه شود. به باور تیری کویل، این اقدامات نشان می‌دهند هر دو کشور تلاش دارند پیام‌هایی درمورد توافق هسته‌ای ارسال کنند، به‌ویژه ایران مایل است نقاط درد آمریکا را در منطقه هدف قرار دهد.
از عراق تا سوریه، منافع واشینگتن در هدف و تیررس تهران و متحدانش هستند. پایگاه التنف در جنوب سوریه در ۲۰ اکتبر با حمله پهپادها و آتش توپ‌خانه مواجه شد؛ تهران مسئولیت این حمله‌ را برعهده گرفت. در بغداد شبه‌نظامیان حامی ایران سه موشک کاتیوشا را در ۳۱ اکتبر در منطقه سبز پرتاب کردند که در نزدیکی سفارت آمریکا فرود آمد. این سری حملات و عملیات نشان می‌دهد دولت ایران، به‌ویژه درمورد مذاکرات هسته‌ای در مقابل آمریکا پابرجا و بسیار محکم خواهد ایستاد.

ازطرف‌دیگر، تهران بالاخره تاریخ ۲۹ نوامبر را برای از سرگیری مذاکرات هسته‌ای تعیین کرده ‌است. پس‌از ماه‌ها انتظار، ایران و کشورهای ۱+۴ و البته آمریکا به‌طور غیرمستقیم تلاش خواهند کرد به توافق ۲۰۱۵ بازگردند. این توافق برای ایران بسیار اساسی خواهد بود. به باور کویل، تردیدی نیست ایران تلاش دارد به توافق برگردد؛ اگر می‌خواست از آن خارج شود این کار را قبلاً انجام داده بود. بااین‌حال، شرط اصلی تهران برای بازگشت به توافق، لغو کامل تحریم‌های غرب است. اقدامات اقتصادی آمریکایی پس از خروج از برجام، پیامدهای بسیار سنگینی برای ۸۲ میلیون ایرانی داشته‌ است. آقای رئیسی نیز تلاش دارد اقتصاد ایران را احیا کند و حتی به‌همین‌سبب انتخاب شده‌ است.
به باور تیری کویل، مسئله نفت‌کش و ماجراهای مربوط به آن نشان ‌می‌دهد تهران برای رسیدن به اهداف خود مبارزه می‌کند و هرگز جایگاه ضعف را در مذاکرات نخواهد پذیرفت. ایران با ایجاد توازن قوا با دولت آمریکا مایل است مطالباتش را به میز مذاکره بیاورد. این توازن قوا کاملاً با دوران آقای روحانی متفاوت است. آقای روحانی حامی رهیافت‌ها و روش‌های دیپلماسی بود. ایرانِ امروز متفاوت است و ابتدا این مسئله را در نظر می‌گیرد که نقطه قوت کشور در مذاکرات، می‌تواند توسعه برنامه هسته‌ای باشد. بنابراین، به‌نظر تهدید ایران جدی است که اگر تحریم‌ها برداشته نشود، برنامه هسته‌ای از سر گرفته خواهد شد.
واضح است دولت ایران فقط بحث بازگشت به توافق سال ۲۰۱۵ را در نظر نمی‌گیرد و با بهانه‌های آمریکا کاملاً آشنایی دارد. سیاست خارجی ایران و برنامه موشکی بالستیک آن قابل مذاکره نیست. این یک خط‌قرمز قطعی است که دولت ایران حاضر به صحبت درمورد آن نخواهد بود. باوجوداین، باید منتظر ماند و دید آمریکا یا ایران، کدام‌یک در اولین جلسه ۲۹ نوامبر ۲۰۲۱، تسلیم خواسته‌های دیگری خواهد شد.

تحلیل‌گران محترم یادداشت‌های خود را به آدرس ایمیل فرهنگ دیپلماسی (info@farhangdiplomacy.com) ارسال کنند.